علل خونریزی شدید قاعدگی چیست و چه درمانی دارد؟

منوراژی (خونریزی شدید قاعدگی) چیست؟

گرچه خونریزی سنگین قاعدگی یک نگرانی مشترک در میان زنان است، با این وجود اکثر زنان خونریزی شدید به عنوان خونریزی شدید قاعدگی را تجربه نکرده‌اند. اگر دچار خونریزی شدید قاعدگی هستید نمی‌توانید فعالیت‌های معمول خود را ادامه دهید زیرا خونریزی‌تان زیاد است و دچار درد نیزهستید. اگر به دلیل خونریزی زیاد قاعدگی دچار ترس و وحشت شده‌اید بهتر است به متخصص زنان مراجعه کنید. درمان‌های مؤثر زیادی برای خونریزی شدید قاعدگی وجود دارد.

علائم خونریزی شدید قاعدگی چیست؟

علائم خونریزی شدید قاعدگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خیس شدن یک یا چند نوار بهداشتی یا تامپون‌ها در هر ساعت برای چندین ساعت متوالی
• نیاز به استفاده از دو نوار بهداشتی برای کنترل جریان خون قاعدگی نیاز به بیدار شدن برای تغییر نوار بهداشتی در طول شب
• خونریزی طولانی تر از یک هفته
• محدود کردن فعالیت‌های روزانه به دلیل خونریزی شدید قاعدگی
• نشانه‌های کم خونی، مانند خستگی یا تنگی نفس

علل خونریزی شدید قاعدگی چیست؟

در برخی موارد، علت خونریزی شدید قاعدگی ناشناخته است، اما تعدادی از موارد ممکن است آن را ایجاد کند. علل رایج عبارتند از:

• عدم تعادل هورمون‌ها: در یک چرخه طبیعی قاعدگی، تعادل میان هورمون‌های استروژن و پروژسترون، ایجاد انقباض رحم (اندومتریوم) را تنظیم می‌کند که در طی قاعدگی ریخته می‌شود. اگر یک عدم تعادل هورمون اتفاق بیفتد، بافت اندومتر بیش از حد رشد می‌کند و در نهایت خونریزی را ایجاد می‌کند.
  برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث عدم تعادل هورمون‌ها شوند از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، چاقی، مقاومت به انسولین و مشکلات تیروئید.
• اختلال در عملکرد تخمدان‌ها: اگر در طول دوره قاعدگی، تخمدان‌ها تخمک گذاری(آزاد شدن تخمک) نکنند، عملکرد آن همانند یک چرخه طبیعی قاعدگی نبوده و‌ هورمون پروژسترون را تولید نمی‌کند و منجر به عدم تعادل هورمون‌ها شده و به دنبال آن خونریزی ایجاد می‌شود.
• فیبروم‌های رحم: تومورهای خوش خیم‌ رحم بوده که به مرور زمان ممکن است ظاهر شوند. فیبروم‌های رحم می‌تواند موجب خونریزی های غیر طبیعی یا طولانی مدت قاعدگی شوند.
• پولیپ‌های رحم: رشد کم و خوش خیم لایه داخلی رحم که به آن پولیپ رحم می‌گویند ممکن است موجب خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی شود.
• آدنومایوز: این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که غدد موجود در لایه اندومتر در عضلات رحم فرو‌می روند و اغلب باعث خونریزی شدید و دوره‌های دردناک در قاعدگی می‌شوند.
• دستگاه داخل رحمی (IUD): خونریزی شدید قاعدگی یک عارضه شناخته شده در استفاده از دستگاه داخل رحمی است که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود. در این موارد پزشک می‌تواند برای جایگزین کردن راه‌های دیگر پیشگیری از بارداری به شما کمک کند.
• عوارض بارداری: یک دوره خونریزی شدید قاعدگی می‌تواند به دلیل سقط جنین نیز باشد. از علل دیگر خونریزی شدید در دوران بارداری می‌توان به غیر طبیعی بودن محل جفت، مانند جفت سر راهیاشاره کرد.
• سرطان: سرطان رحم و سرطان دهانه رحم(سرویکس) می‌توانند باعث خونریزی بیش از حد قاعدگی شوند، به خصوص اگر یائسگی شده باشید یا آزمایش پاپ غیر طبیعی در از قبل داشته اید.
• اختلالات خونریزی دهنده ارثی: بعضی از اختلالات خونریزی دهنده مانند بیماری فون ویلبراند-وضعیتی که در آن عامل مهم لخته شدن خون دچار کمبود و یا اختلال است- می‌تواند منجر به خونریزی غیر طبیعی در قاعدگی شود.
• داروها: بعضی از داروها، از جمله داروهای ضد التهابی، داروهای هورمونی نظیر استروژن و پروژستین و ضد انعقادی مانند وارفارین (کومادیین و جانتوون) یا انوکساپارین (لوونوکس)، می‌توانند خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی را به همراه داشته باشند.
• سایر بیماری‌ها: تعدادی از بیماری‌های دیگر، از جمله بیماری کبد و کلیه، ممکن است با خونریزی شدید قاعدگی همراه باشند.

عوامل خطر

عوامل خطر بسته به سن متفاوت است و اینکه ممکن است شما بیماری دیگری داشته باشید که باعث ایجاد خونریزی شدید قاعدگی شود. در یک چرخه طبیعی، آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها باعث تولید پروژسترون در بدن می‌شود، در واقع این هورمون زنانه مسئول منظم بودن چرخه قاعدگی است. وقتی که تخمک آزاد نشود، کافی نبودن پروژسترون می‌تواند باعث خونریزی شدید قاعدگی شود.
خونریزی شدید قاعدگی در دختران نوجوان به طور معمول ناشی از عدم تخمک گذاری است. دختران نوجوان در سال اول پس از اولین دوره قاعدگی (منارک) به طور معمول چرخه‌های بدون تخمک گذاری را تجربه می‌کنند.
خونریزی شدید قاعدگی در زنان مسن تر از سن باروری معمولا به علت آسیب‌های رحم، از جمله فیبرهای رحمی، پولیپ‌ها و آدنومایوز است. با این حال، علل دیگر مانند سرطان رحم، اختلالات خونریزی دهنده، عوارض جانبی داروها و بیماری‌های کبد یا کلیه باید رد شوند.

خونریزی شدید قاعدگی در زنان مسن تر از سن باروری معمولا به علت آسیب‌های رحم، از جمله فیبرهای رحمی، پولیپ‌ها و آدنومایوز است.

عوارض جانبی خونریزی شدید قاعدگی چیست؟

خونریزی شدید و طولانی قاعدگی می‌تواند منجر به مشکلاتی شود، از جمله:

کم خونی (آنمی): خونریزی شدید پریودی می‌تواند موجب کم خونی به دنبال کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون شود. تعداد سلولهای قرمز در گردش خون توسط هموگلوبین-پروتئینی است درگلبول‌های قرمز برای حمل اکسیژن به بافت ها-اندازه گیری می‌شود. کم خونی فقر آهن زمانی ایجاد می‌شود که بدن شما برای تولید گلبول های قرمز از دست رفته از ذخایر آهن خود برای ساخت هموگلوبین بیشتر استفاده می‌کند تا بتواند اکسیژن را با گلبول های قرمز حمل کند. خونریزی شدید پریودی می‌تواند باعث کاهش سطح آهن شده و خطر کم خونی فقر آهن افزایش دهد. علائم و نشانه‌هایی که به دنبال کم خونی ایجاد می‌شوند عبارتند از رنگ پریدگی، ضعف و خستگی. گرچه رژیم غذایی در کم خونی فقر آهن نقش دارد، اما این مشکل با خونریزی های شدید قاعدگی نیز بیش تر می‌شود.

درد شدید: همراه با خونریزی شدید قاعدگی، ممکن است دچار درد شدید (دیسمنوره) شوید. گاهی اوقات درد‌های ناشی از خونریزی به حدی شدید بوده که نیازمند ارزیابی بیشتر توسط پزشک دارد.

تشخیص

متخصص زنان شما احتمالا درباره سابقه برخی بیماری‌ها و سیکل قاعدگی از شما سوال خواهد کرد. همچنین پزشک ممکن است از شما بخواهد روزهایی که خونریزی داشته و روزهایی که نداشته‌اید و‌ اینکه میزان خونریزیتان چقدر است و چند تا نوار بهداشتی استفاده کرده‌اید را یادداشت کنید.

پزشک پس از معاینه شما ممکن است یک یا چند آزمایش را به شما توصیه کند مانند:

• آزمایش خون: پزشک با گرفتن نمونه خون شما می‌تواند کمبود آهن (کم خونی) و سایر بیماری‌ها مانند اختلالات تیروئید و یا اختلالات انعقادی خون را ارزیابی کند.
• آزمایش پاپ اسمیر: در این آزمایش، سلولهای گردن رحم(سرویکس) شما جمع آوری شده و برای عفونت، التهاب یا تغییراتی که ممکن است سرطانی باشد یا ممکن است منجر به سرطان شود، آزمایش می‌شود.
• بیوپسی از آندومتر رحم: پزشک شما ممکن است نمونه‌ای از بافت داخل رحم شما بگیرد تا توسط یک متخصص پاتولوژی مورد آزمایش قرار گیرد.
• سونوگرافی: با این روش تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی می‌توان رحم، تخمدان و لگن را مشاهده کرد.
• طبق نتایج آزمایشات اولیه شما، پزشک ممکن است آزمایشهای بیشتری را توصیه کند، از جمله:
• سونو هیستروسوگرافی: در این آزمایش از طریق واژن و دهانه رحم مایعی را به داخل رحم شما تزریق می‌کنند. سپس پزشک با استفاده از سونوگرافی به بررسی لایه داخلی رحم می‌پردازد.
• هیستروسکوپی: در این روش وسیله‌ای نازک و روشن از طریق واژن و سرویکس، داخل رحم قرار داده و به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل رحم شما را ببیند.

درمان خونریزی شدید قاعدگی چیست؟

درمان خونریزی شدید قاعدگی، بسته به علت آن متفاوت بوده و شامل موارد زیر است:

درمان دارویی:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم باعث کاهش میزان خونریزی قاعدگی می‌شوند. این داروها همچنین باعث کاهش درد ناشی از قاعدگی (دیسمنوره) می‌شوند.
• ترانکسامیک اسید: اسید ترانکسامیک (Lysteda) به کاهش میزان خونریزی قاعدگی کمک می‌کند و تنها در زمان خونریزی استفاده می‌شود.
  داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی: این داروها به جز پیشگیری از بارداری، می‌تواند به تنظیم چرخه‌های قاعدگی کمک کند و موجب کاهش خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی شود.
  پروژسترون خوراکی: هورمون پروژسترون می‌تواند به عدم تعادل هورمون و کاهش خونریزی شدید قاعدگی کمک کند.
• IUD هورمونی : این دستگاه داخل رحمی یک نوع پروژستین به نام لونورژسترل را آزاد می‌کند که باعث می‌شود لایه داخلی رحم نازک شده و جریان خون قاعدگی و گرفتگی عضلات و درد را کاهش دهد.
• اگر خونریزی شدید قاعدگی ناشی از مصرف داروهای هورمونی باشد پزشک شما با تغییر دادن دارو یا قطع دارو، قادر به درمان آن می‌باشد. همچنین اگر شما به علت آن کم خون شوید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مکمل‌های آهن را به طور مرتب مصرف کنید. همچنین اگر هنوز دچار کم خونی نشده‌اید اما سطح آهن شما پایین است باز هم بهتر است از مکمل‌های آهن استفاده کنید.

درمان جراحی:

اگر درمان دارویی برای خونریزی شدید قاعدگی ناموفق باشد، ممکن است برای درمان نیاز به جراحی داشته باشید که شامل موارد زیر است:

• کورتاژ (D & C): در این روش، پزشک دهانه رحم شما را باز می‌کند و سپس لایه داخلی رحم را خراشیده و ساکشن می‌کند تا خونریزی قاعدگی را کاهش دهد. اگرچه این روش رایج است و اغلب خونریزی حاد یا فعال را درمان می‌کند، اگر خونریزی شدید قاعدگی دوباره اتفاق بیافتد ممکن است کورتاژ دیگری نیاز داشته باشید.
• آمبولیزاسیون شریان رحم: این روش در زنانی که به دنبال فیبروم‌های رحمی دچار خونریزی شدید قاعدگی شده‌اند، انجام می‌شود و هدف از انجام‌ این روش کوچک سدن‌ فیبروئیدهای رحم با مسدود کردن رگ‌های خونی رحم و قطع جریان خون آنها است. در طی آمبولیزاسیون شریان رحم، جراح کاتتر را از طریق شریان بزرگ در ران (سرخرگ فمورال) عبور می‌دهد و آن را به رگ های خونی رحم شما هدایت می‌کند، و موادی را داخل سرخرگ رحم تزریق کرده تا جریان خون را به فیبروم رحمی کاهش دهد.
• جراحی با امواج‌فراصوتی متمرکز: این روش نیز شبیه به آمبولیزاسیون شریان رحم، با کوچک کردن فیبروم‌های رحمی برای درمان خونریزی شدید ناشی از فیبروئیدها به کار می‌رود. در واقع با استفاده از امواج فراصوتی، بافت فیبروئید را از بین می‌برند.
• میومکتومی(Myomectomy): در این روش پزشک با کمک جراحی فیبروم‌های رحم را خارج می‌کند. بسته به اندازه، تعداد و محل فییروم‌های رحمی ، جراح می‌تواندبا استفاده از جراحی باز شکم(لاپراتومی)، از طریق چند برش کوچک (لاپاروسکوپی)، یا از طریق واژن و دهانه رحم (هیستروسکوپی)، اقدام به انجام میومکتومی کند.
• تخریب اندومتر: این روش شامل تخریب پوشش داخلی رحم (اندومتریوم)می باشد. در این روش با استفاده از یک لیزر، رادیوفرکانس یا گرما برای از بین بردن بافت اندومتر استفاده می‌شود. پس از برداشت اندومتر، اکثر زنان خونریزی کمتری را در دوره‌های قاعدگی خواهند داشت. بارداری نیز پس از این روش همراه با عوارض متعددی است. در صورت تخریب بافت اندومتر، استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری قابل اعتماد یا دائمی تا زمان یائسگی توصیه می‌شود.
• برداشت از بافت اندومتر: در این روش جراحی برای برداشتن بافت لایه داخلی رحم، از سیم الکتریکی جراحی استفاده می‌کند. برداشتن و برش اندومتر، در زنان دارای خونریزی شدید قاعدگی مفید است. بارداری نیز بعد از این روش توصیه نمی‌شود.
• هیسترکتومی: هیسترکتومی – نوعی جراحی که رحم و دهانه رحم(سرویکس) برداشته می‌شود- یک روش دائمی است که سبب نازایی و پایان دوره‌های قاعدگی می‌شود. هیسترکتومی تحت بیهوشی انجام می‌شود و نیاز به بستری دارد. همچنین برداشتن دو طرفه تخمدان‌ها (Oophorectomy دو طرفه) منجر به یائسگی زودرس می‌شود.
• بسیاری از این روش‌های جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود. اگر چه ممکن است به یک بیهوشی عمومی نیاز داشته باشید، احتمالا می‌توانید در همان روز مرخص شده و به خانه برگردید. با این وجود میومکتومی شکمی یا هیسترکتومی معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. هنگامی که خونریزی شدید قاعدگی علامتی از بیماری‌های دیگر مانند بیماری تیروئید است، درمان آن معمولا باعث کم شدن آنها می‌شود.

چه موقع برای درمان خونریزی شدید قاعدگی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر به متخصص زنان مراجعه کنید:

• هنگامی که خونریزی واژینال آنقدر سنگین است که حداقل یک پد یا تامپون را یک تا دو ساعت خیس می‌کنید
• خونریزی بین دوره‌های قاعدگی یا خونریزی نامنظم واژینال
• هر نوع خونریزی از واژن بعد از یائسگی